Hekimlerin Mesleki Koruma Kalkanı: "Aydınlatılmış Rıza"

"Hasta, oluşabilecek her türlü komplikasyona karşı aydınlatılmıştır, bu nedenle oluşabilecek zararlardan dolayı sorumluluğumuz yoktur." Bu cümle hastanelerde ve hekimlerin muayenehanelerinde sıklıkla karşılaştığımız "aydınlatma metni" olarak kullanılan ve ne yazık ki hastanelerin ve hekimlerin başlarına dert olanhem hukuki hem de cezai anlamda sorumluluklarına neden olan bir cümle. Peki neden dert olsun ki? Sonuçta komplikasyonlardan sorumlu olmayacağımızı belirtip hastaya bunu imzalatmadık mı? Hayır, maalesef bu yetersiz.

Aydınlatılmış rıza, tıbbi müdahalenin hukuka uygun olması için gerekli olan asli bir unsurdur ve sağlık hukukunun en hayati konularından biridir. Tıbbi müdahaleden önce, hastalardan hukuka uygun bir aydınlatılmış rıza alınması zorunludur, bu aydınlatma hastaya sözlü olarak yapılabileceği gibi yazılı olarak da yapılabilir. Ancak ispat hukuku anlamında öneme sahip yazılı aydınlatmanın yanında, hastanın mutlaka sözlü olarak da aydınlatılması gerekir. Aydınlatılmış rıza formları, Hasta Hakları Yönetmeliği’ne, İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesine ve Yüksek Mahkeme Kararlarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Ancak ne yazık ki hastaneler, hekimler ve diş hekimlerinin birçoğunun aydınlatma metni kullanmadığını, kullananların ise hukuka uygun bir aydınlatma metnine sahip olmadığını söyleyebiliriz.

Karşılaştığımız davalarda ve akademik çalışmalarda, ortaya çıkan en büyük hukuki problemlerin “aydınlatılmış rıza” unsurundan kaynaklandığını görmekteyiz. Buna bağlı olarak mahkemelerde hekimler ve diş hekimleri açısından hapis cezası ve tazminata hükmedilmesi şeklinde olumsuz kararlar ortaya çıkmaktadır.

Son yıllarda hekimler ve diş hekimleri hakkında açılan davalarda çok büyük bir artış yaşanmaktadır. Açılan bu davalar hem tazminat hem de hapis cezası öngören davalardır. Eğer hastadan hukuka uygun olmayan bir aydınlatılmış rıza alınmış olursa, hekimler, “oluşan komplikasyonlardan bile” hukuken sorumlu tutulmaktadırlar. Genellikle hekimler aleyhinde çıkan mahkeme kararları da buna istinaden verilmektedir. Hukuka uygun bir aydınlatma metni kullanılması, açılan davalarda hekimin sorumluluğunun bulunmadığının ispatı açısından oldukça önemlidir. Sonuç olarak, hukuka uygun olarak alınmış olan bir aydınlatılmış rıza, hekimler için hem tazminat hem de hapis cezasına karşı mesleki bir koruma kalkanı oluşturur.Bu sayede hekimler, mesleklerini daha özgürce yerine getirebilirler.

Sağlıklı günler dilerim.