AHEF: 25 bin 611 Aile Hekiminden sadece 2 bin 609'u uzman hekim

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF)’in çatısı altında ilk kez kurulan SAHU Çalışma Grubu ilk raporunu yayınladı. Raporda öne çıkanlar dikkat çekici boyutta çünkü gerekli önlemler alınmazsa aile hekimliği sistemi yavaş yavaş eriyecek ve yok olacak. Bunun en iyi göstergesi olarak da Aile Sağlığı Merkezlerinde uzman hekim sayısını artırmak için uygulamaya alınan Sözleşmeli Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitiminin (SAHU) olumlu sonuç vermemesi.

AHEF’in SAHU Çalışma Grubu Raporu’na göre; SAHU asistanları TUS’a girerek sıralamada başarılı olup asistan oluyor ancak TUS’u kazanan diğer tüm branşların geliri artarken Aile Hekimlerinin gelirleri, özellikle de rotasyonlarda, yüzde 50'ye yakın düşüş yaşıyor.

AHEF Başkanı Dr. Türkü Yağmur Nehir bu durumu şöyle açıklıyor. “SAHU asistanları 6 yıllık eğitimin 18 ayını çeşitli branşlarda rotasyonda geçiriyor. Ancak rotasyon boyunca gelirlerinde tam altı kalemde kesinti oluyor. Maaşa esas ödemenin yüzde 30'u, teşviğin tamamı, mobil hizmet ödemesinin tamamı, sosyo-ekonomik gelişmişlik tazminatının yüzde 50'si direk kesiliyor. Ek olarak, pozitif performans yapamadıkları için tarama takip katsayısı düşüyor ve buna bağlı olarak da gelirleri düşüyor. Üzerine bir de kayıtlı nüfus sayıları düştüğü için gelirleri düşüyor. Mevcut ekonomik şartlarda Aile Hekimlerinin ayakta kalabilmeleri çok zorlaştı. Dolayısıyla sayıları da gün geçtikçe azalıyor.”

Dr. Türkü Yağmur Nehir’in saydığı nedenlerle, Aile Sağlık Merkezi’ne yeni adım atan bir Aile Hekiminin toplam gelirleri rotasyonda yüzde 30 ila 50 arasında kayıp yaşıyor. Bir diğer hesaplamayla maaşında 30 bin liraya yakın düşüş oluyor. Dr. Nehir, “ayrıca tüm bu kesintilerin yanında birlikte çalışıp aynı işi yaptıkları diğer asistanlar hastaneden teşvik alırken SAHU asistanları bir lira bile teşvik alamıyorlar” diyor.

AHEF Başkanı Dr. Nehir, “Herhangi bir pratisyen hekim TUS’u kazanıp asistan olunca maaşı aynı kalıp taban ödemesi artarken, SAHU asistanlarının aylık geliri en düşük memur maaşından biraz fazla, kamu işçisi maaşının ise altında kalıyor. Sağlık Bakanımız Fahrettin Koca’nın ‘asistan hekim gelirlerini pratisyen hekim ile uzman hekim arasında konumlandıracağız’ sözünü hatırlatmak isteriz. Bakanımızın bu sözüne baktığımızda aslında tam tersi bir durum görülüyor. Asistanlar rotasyonda pratisyen aile hekiminin neredeyse yarısı kadar kazanıyor” diyor.

Dünyadaki en uzun tıp eğitimi

AHEF SAHU Çalışma Grubu raporunda, eğitim süresinin uzunluğuna da değinilerek 6 yıllık eğitimin hem dünyadaki en uzun aile hekimliği uzmanlık eğitimi hem de ülkemizdeki tüm branşlar içinde en uzun uzmanlık eğitimi olduğu belirtiliyor. Öyle ki beyin cerrahi, plastik cerrahi, genel cerrahi, pediatri gibi branşlardan dahi daha uzun olduğuna dikkat çekiliyor.

Dr. Nehir, “ülkemizde AHU asistanlık eğitimi 3 yıl iken SAHU asistanlarının eğitimi 6 yıl. Sistem ilk kurulu AHU asistanlık eğitimi ayda 16 saat SAHU’lar ise 8 saat eğitim aldığı için 3 yılın 2 katı 6 yıl olsun ve teorik eğitimleri eşit olsun diye düşünülmüş. Ancak 18 aylık rotasyonda AHU ve SAHU asistanlarının eşit teorik derse girdikleri gözden kaçırılmış. SAHU’lar 36 ay eğitim almalı ve toplam eğitim süresi 54 ay yani en fazla 4 buçuk yıl olmalı” diyor.

Aile Hekimi sayısı her geçen güz azalıyor, gençler tercih etmiyor ve erkenden istifa ediyor

Raporda anlatılan sorunlar nedeniyle; geçmiş yıllarda SAHU kontenjanlarının önemli kısmının boş kaldığı, 3 yıl (2019-2022) boyunca bu uygulamaya asistan alınmamasına rağmen 2023 eylül TUS'una yaklaşık 23 bin pratisyen aile hekiminden sadece 712 kişinin (%3) asistanlık için başvurduğu ve çok sayıda SAHU asistanının istifa ederek eğitimini yarıda bıraktığı belirtiliyor. Rapora göre önümüzdeki yıllarda da kadroların önemli bir kısmının boş kalacağı öngörülüyor.

Dr. Türkü Yağmur Nehir; “SAHU uygulaması ülkemizdeki ASM'lerde uzman aile hekimi sayısını artırmak için başlatıldı ama 10 yıl geçmesine rağmen 2021 bakanlık verilerine göre mevcuttaki 25 bin 611 aile hekiminin sadece 2 bin 609’u yani yüzde 10,1’i uzman hekim. Hem Aile Hekimliği uzmanlarının bir türlü çözülmeyen problemleri hem SAHU asistan eğitiminin problemleri nedeniyle artan bunca kadroya rağmen bakanlığın bu hedefine orta vadede ulaşılamayacak gibi görünüyor. Bu rakamlar bakanlığın daha nitelikli birinci basamak sağlık hizmeti için hedeflenen “aile hekimliği uzmanı sayısını artırma” hedefinden vaz mı geçti acaba sorusunu da akıllara getiriyor” diyor.

Raporda; 2014 yılında başlanan SAHU asistanlığı eğitiminde geçen on yılda bir kere dahi iyileştirme ve değişiklik yapılmamış olması, eğitim aldığı için maaşları kesilen tek meslek grubu olmaları, dünyadaki en uzun Aile hekimliği uzmanlık eğitimi olması, ülkemizdeki en uzun asistanlık eğitimi olması ve 22 sayfalık raporda yer verilen diğer nedenlerle sağlık bakanlığının “aile hekimliği uzmanı sayısını artırma” hedefinin çok gerisinde kaldığıbelirtiliyor ve yetkililerden çözümler beklendiği vurgulanıyor.